Sprawozdanie z wyjazdu studyjnego, 12 - 17 września 2018

„100-lecie odzyskania przez Polskę niepodległości. Wyjazd studyjny OeC do Poznania“

1. dzień, środa 12 września. Zbiórka o godz. 8.00 przed Kościołem Pokoju. Transport zapewniła firma „Przewozy autobusowe Gajewski, Słubice”, kierowca: Łukasz Michalski. W czasie podróży Justus Werdin wygłosił referat na temat Paula Blaua (1861-1944), ostatniego niemieckiego generalnego superintendenta Poznańskiej Prowincji Kościoła Ewangelicko-Unijnego, włączając w referat poezję religijną Blaua opublikowaną w tomie „Du meine Seele singe“. Przyjazd do Poznania o godz. 11.00, zakwaterowanie w hotelu Dorrian (ul. Stanisława Wyspiańskiego 29, 60-751 Poznań) oraz w Centrum Parafialnym Parafii Ewangelicko-Augsburskiej (ul. Obozowa 5, 60-101 Poznań). Następnie spotkaliśmy się pod pomnikiem Adama Mickiewicza, gdzie czekała już na nas przewodniczka miejska Katarzyna Tymek, która wykazała się ogromną wiedzą, ogładą i świetną znajomością języka niemieckiego. W trakcie pierwszej części spaceru po mieście pokazała nam okoliczne gmachy z okresu pruskiego, m.in. dawną Akademię Królewską (dziesiejszy Uniwersytet im. Adama Mickiewicza), dawny Ewangelicki Dom Związkowy, Teatr Wielki, dawny gmach Pruskiej Komisji Kolonizacyjnej oraz Zamek Cesarski, po którym nas też oprawadziła. Po obiedzie w stołówce profesorskiej UAM nastąpiła druga część spaceru po mieście. Zwiedzaliśmy Teatr Polski, dawny teatr niemiecki oraz pamiętny gmach Bazaru, po czym kontynuowaliśmy spacer w kierunku Starego Rynku oraz wyremontowanego barokowego Kościoła Farnego. Pani Tymek w sposób rzetelny i pełen poczuciu humoru pokayzwaa nam miasto i w naturalny, otwarty sposób zapoznała nas z dziejami Poznania w ostatnich 100 latach. Przeszliśmy dalej do dawnego ewangelickiego Kościoła św. Krzyża (dziś kościół rz.-katolicki pw. Wszystkich Świętych), gdzie odbyło się spotkanie z badaczem historii współczesnej prof. Olgierdem Kiecem, znakomitym znawcą historii kościoła ewangelickiego w Poznaniu. Wywiązała się dyskusja z całą grupą. Wieczorem zrelaksowaliśmy się w restauracji „Rynek 95“ przy Starym Rynku (kolacja).

Liczba uczestników: 30 Niemców, 7 Polaków

2. dzień, czwartek 13 września. Dzień zaczęliśmy od słów wprowadzenia i modlitwy prowadzonej przez emeryt. superintendenta Christopha Bruckhoffa. Następnym punktem programu była wizyta w Instytucie Pamięci Narowodej (IPN, ul. Rolna); rozmowa (po polsku, tłumacz: dr Lietz) z p. Agnieszką Kołodziejską z Oddziałowego Biura Edukacji Narodowej. Przedstawiła nam IPN, zwiedziliśmy archiwum i dyskutowaliśmy o aktualnych kwestiach związanych z publicznym i dydaktycznym podejściem do najnowszej historii. Późniejsze rozmowy uczestników naszego wyjazdu wykazały, że zaskoczyła, wręcz raziła ich panująca obecnie w IPN zdecydowanie monolityczna (zamiast pluralistycznej) wizja historii narodowej. Przeważył jednak respekt wobec faktu, że mieliśmy w tym miejscu okazję zetknięcia się na żywo z opcją narodowo-centryczną. Po obiedzie w stołówce profesorskiej UAM udaliśmy się do Fortu VII, pierwszego niemieckiego obozu koncentracyjnego w okupowanej Polsce. Przyjął nas w sposób przyjazny i otwarty dyrektor Muzeum, p. Grzegorz Kucharczyk, który, jak się później dowiedzieliśmy, zaprosił na nasze spotkanie dwóch kolejnych duchownych: wikariusza Parafii Ewangelicko-Augsburskiej Marcina Liberackiego oraz katolickiego ojca werbistę, ks. Wojciecha Grzymisławskiego, który towarzyszył nam w tym miejscu pamięci swoimi inspirującymi medytacjami. Końcowym punktem naszej trasy była Ściana Straceń, gdzie razem odprawiliśmy ekumeniczne nabożeństwo. Było to dla wszystkich niezmiernie wzruszające wydarzenie. Potem skorzystaliśmy z możliwości wspólnych rozmów przy kawie i herbacie, co dla wszystkich było ważnym i pozostającym w pamięci zakończeniem wizyty w Forcie VII. Obecny w czasie spotkania dziennikarz z Radia Poznań, p. Jacek Kosiak, zrealizował bardzo miłą relację radiową. Wieczór skończył się kolacją w hotelu Olimpia.

Liczba uczestników: 30 Niemców, 7 Polaków

3. dzień, piątek 14 września. Byliśmy gośćmi Gminy Żydowskiej, gdzie przyjęła nas przewodnicząca gminy, p. Alicja Kobus (Poznańska Filia Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP, ul. Stawna 10, 61-759 Poznań). Serdecznymi słowami zaprosiła nas do nowo urządzonej sali modlitewnej mieszczącej się w niedawno odzyskanym budynku i opowiedziała o początkach gminy 20 lat temu i o jej obecnej działalnosci. Poznaliśmy p. przewodniczącą nie tylko jako osobę wszechstronnie utalentowaną w kwestiach organizacyjnych, ale również jako osobę publiczną zasiadającą w różnych gremiach; p. Kobus jest m.in. prezydentką Związku Cmentarzy Żydowskich w Polsce. Po indywidualnej przerwie obiadowej pojechaliśmy autokarem szlakiem 12 zabytkowych kościołów drewnianych do Puszczy Zielonki. Wybraliśmy dwa historyczne kościoły drewniane. Na początku zwiedziliśmy Kicin, gdzie ks. Marian Sikora (ul. Kościelna 2, 62-004 Kicin) wygłosił dla nas prelekcję o historii i teraźniejszości tamtejszego, pochodzącego z XVIII wieku kościoła, jak również o historii Kicina w ciągu ostatnich 100 lat. Pokazał nam też nowy dom parafialny i opowiadał o planach budowy nowego kościoła, który trzeba będzie wkomponować w już istniejący zespół historyczny. Kicin szczyci się rosnącą liczbą mieszkańców, którzy przeprowadzają się z pobliskiej metropolii Poznań. Następnie pojechaliśmy do Długiej Gośliny, gdzie zostaliśmy przyjęci przez ks. Jana Kwiatkowskiego (62-097 Długa Goślina) w tymczasowym namiocie kościelnym, ponieważ stojący obok zabytkowy kościół drewniany jest właśnie w trakcie gruntownego remontu, wspieranego finansowo przez Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Poznaniu. W ujmujący sposób zrelacjonował następujące wydarzenie, które odbiło się szerokiem echem w całej gminie. Na początku roku doszło do spotkania córki „Sprawiedliwych wśród Narodów Świata“ z Żydówką ocaloną w czasie okupacji nazistowskiej, a mieszkającą dziś w Izraelu. Z okazji tego spotkania parafia ufundowała ławkę, na której usiadły obie panie. Ławka ta stoi dzisiaj w przestrzeni publicznej jako pomnik zapraszający do chwili namysłu i ciszy. Grupa przedstawicieli parafii wraz z proboszczem została potem zaproszona do Izraela i pojechała tam. Nasza grupa ekumeniczna po wizycie w namiocie kościelnym została zaproszona na kawę i ciasto do świetlicy wiejskiej, gdzie przywitała nas pani sołtys wraz z pięcioma innymi paniami oraz czterema panami. Po chwili dołączył do nas burmistrz Murowanej Gośliny Dariusz Urbański, który przyjechał specjalnie, żeby się z nami spotkać. Po spotkaniu w świetlicy wiejskiej wróciliśmy do Poznania, gdzie zjedliśmy kolację w stołówce profesorskiej UAM, a potem udaliśmy się do Auli UAM na uroczysty koncert z okazji 1050-lecia powołania pierwszego biskupstwa w Polsce. W tym samym weekendzie na Ostrowie Tumskim w Poznaniu trwały obrady Rady Konferencji Episkopatów Europy (CCEE) na temat „Solidarny duch Europy”. Spotkanie to zaszczycili swoją obecnością prezydent RP Andrzej Duda i premier Mateusz Morawiecki. W związku z tym i licznymi zamkniętymi ulicami doszło do rozległych utrudnień w ruchu miejskim.

Program uroczystego koncertu: FANTAZJA NA TEMATY POLSKIE W 1050. ROCZNICĘ PIERWSZEGO BISKUPSTWA W POLSCE
Joanna MARCINKOWSKA – fortepian; Ilona KRZYWICKA – sopran; Chór Chłopięcy i Męski Filharmonii Poznańskiej Poznańskie Słowiki; Maciej WIELOCH - przygotowanie chóru; Rafał Jacek DELEKTA – dyrygent; Orkiestra Filharmonii Poznańskiej
Karol Kurpiński: Uwertura do opery „Jadwiga, królowa polska”
Fryderyk Chopin: Fantazja na tematy polskie op. 13 na fortepian i orkiestrę
Wojciech Kilar: Angelus na sopran, chór mieszany i orkiestrę; Victoria na chór mieszany i orkiestrę

Liczba uczestników w Długiej Goślinie: 30 Niemców, 12 Polaków, w tym burmistrz

4. dzień, sobota 15 września. Po porannej medytacji prowadzonej przez przewodniczącego OeC spotkaliśmy się na poznańskiej Wildzie z ks. proboszczem Marcinem Węcławskim (rz.-katolicki kościół pw. Maryi Królowej/1907–1945 ewangelicki kościół św. Mateusza). Po ekumenicznej modlitwie porannej i zwiedzaniu kościoła ks. Węcławski pokazał nam archiwalia sprzed stu lat znalezione na strychu pastorówki. Opowiadał także o wzruszających spotkaniach w związku z obchodami stulecia kościoła w roku 2007, kiedy to odsłonieto tablicę pamiątkową ku czci Niemców-ewangelików, którzy kiedyś modlili się w tym kościele. Na wieży kościoła mogliśmy podziwiać oryginalny zegar firmy J. F. Weule, Bockenem 1906, który nieprzerwanie wskazuje dokładny czas. Z otwartej wieży ukazały się nam wspaniałe widoki całego miasta. Potem poszliśmy śladami Powstania Wielkopolskiego 1918/1919. Słuchaliśmy prelekcji potomkini poznańskich „bambrów“, pracowniczki IPN – najpierw pod pomnikiem Powstańców Wielkopolskich, a potem na pokładzie zabytkowego tramwaju, którym objechaliśmy wszystkie ważne miejsca powstańcze. Nasza przewodniczka była cały czas w towarzystwie swojej przełożonej, p. Kołodziejskiej z IPN. Na nasze pytanie o liczbę ofiar powstania po niemieckiej stronie nie była w stanie odpowiedzieć. Po tym drugim długim spacerze po mieście uczestnicy wycieczki mieli wolne popołudnie. Spotkaliśmy się wieczorem na wspólnej kolacji w restauracji „Gospoda Poznańska“ przy Starym Rynku.

Liczba uczestników: 30 Niemców, 14 Polaków

5. dzień, niedziela 16 września. Uczestniczyliśmy w nabożeństwie w Parafii Ewangelicko-Augsburskiej. Było to uroczyste nabożeństwo z okazji 14. rocznicy poświęcenia kościoła i centrum parafialnego. Biskup Waldemar Pytel z sąsiednej diecezji wrocławskiej, znany nam m.in. jako partner naszego niemieckiego kościoła krajowego, wygłosił uroczyste kazanie. Przewodniczący OeC, emeryt. superintendent Christoph Bruckhoff, skierował słowo powitalne do zboru. Po obiedzie w hotelu Olimpia pojechaliśmy do zamku w Kórniku. Oprowadzała nas tam znana już z pierwszego dnia Katarzyna Tymek. Przekazała nam bardzo osobiste spojrzenie na historię Polski w tym regionie – poprzez pryzmat rodów szlacheckich Działyńskich i Zamoyskich. Na terenie pałacu w Rogalinie zwiedziliśmy Muzeum Powozów i spacerowaliśmy po wspaniałym zespołe parkowym otaczającym Pałac. Zobaczyliśmy tam trzy zabytkowe stare dęby: Lecha, Czecha i Rusa. Ostatni z nich był we względnie najlepszym stanie, bo najmniej uszkodzony przez wichury lub burze z piorunami. „Lech“ tymczasem mocno ucierpiał, a „Czech“ był kompletnie wyschnięty i martwy. Wspólna uroczysta kolacja w hotelu Dorrian była nie tylko miłym zakończeniem niedzieli, ale wręcz jej zwieńczeniem – a to przede wszystkim dzięki uprzejmości pracowników hotelu, wspólnemu biesiadowaniu ze śpiewem rozmaitych pieśni ludowych oraz ujawniającym się nagle umiejętnościom aktorskim niektórych uczestników wycieczki.

Liczba uczestników spotkania w trakcie i po nabożeństwie: 30 Niemców, 80 Polaków

6. dzień, poniedziałek 17 września. Ten poniedziałkowy poranek był ostatnią okazją do zwiedzenia Ostrowa Tumskiego i przede wszystkim Katedry. To Katedrę wybraliśmy jako miejsce naszego końcowego nabożeństwa przed powrotem do Niemiec. Potem już pojechaliśmy w kierunku zachodnim. Justus Werdin przy pomocy wiersza Paula Blaua podsumował przeżycia i wrażenia, które odnieślimy w czasie naszego wyjazdu edukacyjnego. Zatrzymaliśmy się w klasztorze Paradyż, w Seminarium Duchownym, gdzie spotkaliśmy się z ojcem duchownym ks. prof. Grzegorzem Kuźmickim. Oprowadzał nas po ogrodzie przyklasztornym i opowiadał o historii i teraźniejszości klasztoru i seminarium. Zaprosił nas na obiad do refektarza, po czym w kaplicy rozmawialiśmy o kwestiach duchownych, tak jak np. o kształceniu przyszłych księży. Kolejny raz zatrzymaliśmy się w Łagowie, gdzie wszyscy indywidualnie spędzili popołudnie, spacerując wzdłuż brzegu jeziora lub siedząc przy kawie i cieście w jednej z licznych łagowskich kawiarni, np. na terenie zabytkowego zamku joannitów. Nasz kierowca p. Łukasz dowiózł nas bezpiecznie do domu. Wróciliśmy do Frankfurtu n. Odrą punktualnie o godz. 18.00
Liczba uczestników spotkania w Seminarium Duchownym: 30 Niemców, 13 Polakó

Dr. Justus Werdin
Referent für grenzüberschreitende Ökumene